Szacuje się, że próchnica zębów jest chorobą, która dotyczy nawet 90% ludzi na świecie. Próchnica ma wpływ nie tylko na nasze zęby, ale może stać się zagrożeniem dla całego organizmu i wiązać się z powstawaniem wielu groźnych schorzeń, takich jak choroby serca, nerek, wątroby, a nawet mózgu.
Próchnica jest to zakaźna choroba bakteryjna powodująca niszczenie tkanki twardej zęba. Powstaje w procesie powolnego zmiękczania szkliwa i niszczenia zębiny, które wywołane jest przez nieodpowiednie środowisko p H w jamie ustnej.
Czym jest próchnica i jakie są jej przyczyny?
Próchnica jest chorobą infekcyjna wywołaną przez drobnoustroje z grupy Streptococcus mutans, które tworzą płytkę nazębną na powierzchni zębów.
Główne przyczyny próchnicy to:
- spożywanie pokarmów i napojów zawierających duże ilości cukru,
- nieprawidłowa higiena jamy ustnej, która prowadzi do gromadzenia się płytki nazębnej, zwiększając ryzyko wystąpienia próchnicy,
- brak fluoru w diecie lub wodzie pitnej, który jest ważnym składnikiem mineralnym dla zdrowych zębów i pomaga chronić przed próchnicą,
- zaburzenia w strukturze zębów, nierówności, uszkodzenia szkliwa,
- uwarunkowania genetyczne, czyli skłonności do tworzenia płytki nazębnej lub słabej mineralizacji zębów.
Etapy i objawy próchnicy zębów – jak wykryć problem?
Próchnica zębów rozwija się stopniowo i przechodzi przez kilka etapów. Leczenie wczesnej próchnicy jest zazwyczaj prostsze i mniej inwazyjne niż leczenie w późniejszych stadiach. Wyróżniamy pięć etapów próchnicy.
- Próchnica początkowa – bakterie powoli atakują szkliwo, powodując mikroubytki niewidoczne jeszcze gołym okiem. Mogą pojawiać się pierwsze objawy, takiej jak nadwrażliwość na gorące i zimne posiłki oraz napoje.
- Próchnica powierzchowna – pojawiają się pierwsze niewielkie ubytki widoczne na szkliwie, tzw. plamki próchnicowe. Początkowo białe lub brązowe plamy próchnicowe na powierzchni zęba z czasem ciemnieją.
- Próchnica głęboka – na tym etapie próchnica powoduje pojawienie się większych ubytków. Zęby stają się wrażliwe na ciepło, zimno i słodkie produkty, a także mogą pojawić się bóle zęba.
- Próchnica miazgi – w tym stadium choroby bakterie docierają do miazgi zęba, co prowadzi do stanu zapalnego, a ból staje się intensywny. Jeżeli na tym etapie nie podejmiemy leczenia, to doprowadzimy ząb do martwicy.
- Ropień okołowierzchołkowy – jest poważnym powikłaniem próchnicy zębów. W wyniku infekcji dochodzi do powstania ropnia okołowierzchołkowego w miazdze zęba, który jest bardzo bolesny i wymaga pilnego leczenia. W zależności od stopnia jego zaawansowania leczenie obejmuje leczenie kanałowe lub nawet usunięcie zęba.
Higiena jamy ustnej, czyli jak zapobiegać rozwojowi próchnicy
Prawidłowa higiena jamy ustnej jest niezwykle ważna dla utrzymania zdrowych zębów, dziąseł i całej jamy ustnej. Poznaj zasady prawidłowej higieny jamy ustnej!
- Mycie i nitkowanie zębów – dokładne i regularne szczotkowanie zębów i oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych za pomocą nici dentystycznych jest podstawą dbania o higienę jamy ustnej. Warto zwrócić uwagę na odpowiedni dobór pasty do zębów (zawierającej fluor), a także na wybór szczoteczki z miękkim włosiem, aby nie uszkadzała szkliwa. Prawidłowe oczyszczenie zębów z resztek pokarmów ma znaczący wpływ na zdrowie zębów i dziąseł.
- Unikanie słodkich napojów i jedzenia zawierających cukry proste i dwucukry, które mogą przyczynić się do powstawania próchnicy.
- Regularne wizyty u stomatologa – nawet jeśli codziennie dbasz o higienę jamy ustnej, warto regularnie odwiedzać dentystę, który oceni stan Twoich zębów oraz dziąseł i wykona higienizację. W zakres higienizacji wchodzi: usuwanie kamienia nazębnego (tzw. scaling), polerowanie i fluoryzacja.
Leczenie próchnicy – metody i wskazówki
Odwiedzając regularnie gabinet stomatologiczny, możemy wychwycić zmiany próchnicowe już w bardzo wczesnym stadium, dzięki czemu leczenie będzie prostsze i mniej inwazyjne. Jeśli jednak próchnica zacznie się rozwijać, lekarz stomatolog musi dobrać leczenie do stopnia zaawansowania choroby. Wśród metod leczenia próchnicy możemy wymienić:
- zabieg remineralizacji polega na oczyszczeniu fragmentu zęba (plamki próchnicowej), a następnie na pokryciu tej przestrzeni żelem lub lakierem będącym związkiem fluoru. Remineralizacja zęba powinna zostać kilkukrotnie powtórzona w celu dostatecznego wzmocnienia osłabionego zęba i uniknięcia dalszego rozwoju próchnicy,
- wypełnienia ubytków – najczęściej stosowana metoda leczenia próchnicy. Polega na usunięciu zniszczonej tkanki zęba, wytrawieniu jej i uzupełnieniu ubytku kompozytem/wypełnieniem,
- korony – w przypadku dużych ubytków, kiedy wypełnienie nie jest możliwe, stosuje się korony protetyczne. Korona jest trwałym uzupełnieniem nakładanym na tkankę zębową po jej uprzednim oczyszczeniu,
- endodoncja – w przypadku poważnej próchnicy, gdy bakterie dotarły do miazgi zęba, konieczne może być przeprowadzenie leczenia kanałowego. Polega ono na usunięciu zainfekowanej lub uszkodzonej miazgi zęba oraz nerwów. Po usunięciu uszkodzonej tkanki kanały zęba są oczyszczane i dezynfekowane, a następnie wypełniane materiałem dentystycznym. Przy niewielkich uszkodzeniach zęba można go odbudować przy użyciu materiałów kompozytowych. Duże ubytki wymagają już odbudowy protetycznej,
- ekstrakcja zęba – jeśli ząb jest bardzo mocno zniszczony i nie można go poddać leczeniu, wówczas niezbędna jest jego ekstrakcja, czyli usunięcie.